Zamość – co warto zobaczyć?

Zamość zwane miastem idealnym jest każdego roku odwiedzane przez tysiące turystów. To wszystko dzięki Janowi Zamoyskiemu, który w XVI wieku postanowił je założyć. Znakiem rozpoznawczym Zamościa jest przepiękny ratusz, idealnie kwadratowy rynek i wspaniałe, kolorowe kamienice ormiańskie. Jednak to nie jedyne atrakcje, które należy odwiedzić w Zamościu – mieście które nie zmieniło swojego wyglądu od ponad 400 lat!

Zamość to bez wątpienia miasto unikatowe w skali naszego kraju. Jest jedynym miastem w Polsce, które wybudowane według popularnej w renesansie koncepcji miasta idealnego zachowało swoją pierwotną zabudowę. Dzięki temu, Zamość w 1992 roku wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W 2022 roku znalazł się natomiast na nowej liście 7 cudów Polski.

Krótka historia powstania miasta

Przed odwiedzinami Zamościa warto chociaż pokrótce poznać, w jaki sposób powstało. Historia jego założenia sięga 1580 roku. Wtedy to hetman Jan Zamoyski postanowił, że zbuduje od podstaw swoje prywatne miasto. Był on bardzo zamożną osobą, a jednocześnie odgrywał istotną rolę polityczną w kraju. Był tak naprawdę drugą osobą po królu w państwie i miał decydujący głos w jego wyborze. Jan Zamoyski dbał ponadto bardzo o swoje wykształcenie. Studiował w Padwie i na tyle zachwycił się tym miastem, że postanowił zbudować w Polsce miejscowość nia niej odwzorowaną.

Jan Zamoyski w Padwie spotkał Bernardo Morando. Architekta, którego namówił do zaprojektowania Zamościa. Miasto miało powstać według kilku istotnych założeń: 

• ulokowanie nad rzeką, aby nie było problemów ze spływem towarów i higieną ludzi; 
• miało być zbudowane z dwóch poziomów: wyższego – użytkowego służącego szlachcie i mieszczaństwu, oraz niższego, który miał zapewnić pełną funkcjonalność miasta; 
• rynek miał mieć kształt idealnego kwadratu; 
• szerokość ulic w mieście miała odpowiadać co najmniej połowie wysokości przyległych kamienic; 
• miało być nie tylko funkcjonalne, ale i cieszyć oko mieszkańców i zaproszonych gości; 

Zamość z założenia miał być ośrodkiem administracyjnym, naukowym i kulturalnym. Co więcej, przez miasto miał przechodzić szlak handlowy, co miało zapewnić mu odpowiednie finansowanie. Takie miasto udało się stworzyć, a co więcej przez wieki pozostało ono praktycznie w nienaruszonej formie. Dzięki temu dzisiaj możemy zachwycać się miastem stworzonym przez dwóch ludzi – zamożnego magnata Jana Zamoyskiego i światowej sławy architekta Bernardo Morando. 

Zamość – bezpłatne parkingi i tanie jedzenie

Na początek przygody z Zamościem damy Wam kilka ważnych tipów, które pozwolą na zaoszczędzenie trochę pieniędzy. Zamość zwiedza się minimum cały dzień. Parkingi w centrum są płatne, więc koszt pozostawienia na nich samochodu byłby spory. 

Bezpłatny, sporej wielkości parking znajduje się tuż przy Bramie Szczebrzeszyńskiej, niedaleko Arsenału (zaznaczony na mapce ze wszystkimi atrakcjami miasta.
Bardzo tanie, a jednocześnie smaczne jedzenie otrzymacie natomiast w Jadłodajni Zamojskiej przy ulicy Edwarda Koźmiana 1. To zaledwie kilkaset metrów od Rynku Głównego. 

Zamość – jak wygląda zwiedzanie?

Stare Miasto w Zamościu nie należy do bardzo rozległych. Dlatego na jego zwiedzanie wystarczy przeznaczyć 2 dni. Będzie to wystarczające, by dogłębnie poznać miasto, odwiedzić wszystkie atrakcje, a co więcej wchłonięcie jego wyjątkowego, włoskiego klimatu. Przecież nie bez przyczyny Zamość nazywany jest “Padwą Północy”! 

My Zamość zwiedzaliśmy z audioprzewodnikiem. Dzięki niemu nie pominęliśmy żadnego z zabytków i atrakcji. Dodatkowo dowiedzieliśmy się sporo o historii miejscowości i założeniach dotyczących jej powstania. Również dzięki audioprzewodnikowi  zrozumieliśmy sens budowy kolejnych obiektów i ich funkcjonalności. Oprócz audioprzewodnika polecamy Wam także skorzystać z oferty zwiedzania oferowanego przez lokalną organizację turystyczną. Znajdziecie ją w budynku ratusza. To, co jesteście gotowi na wycieczkę po idealnym mieście? Poniżej prezentujemy Wam mapę z atrkacjami miasta, które naszym zdaniem warto zobaczyć. 

1. Zamość – Rynek Starego Miasta

Rynek w Zamościu to serce miasta. Ma kształt idealnego kwadratu o wymiarach 100 x 100 metrów. Dookoła niego rozciągają się kamienice z podcieniami. Na północnej pierzei rynku znajduje się ratusz miejski. Nie został on ulokowany na jego środku ze względu na to, że Jan Zamoyski chciał, aby to pałac był najważniejszym budynkiem w mieście. Ratusz w Zamościu może poszczycić się aż 52-metrową wieżą zegarową. Z niej o godzinie 12.00 każdego dnia rozbrzmiewa hejnał. Charakterystycznym elementem zamojskiego ratusza są także wachlarzowe dwuskrzydłowe schody. Zostały one jednak dopiero dobudowane do ratusza w XVIII wieku.

• Czytaj także: Szumy nad Tanwią – czy to najpiękniejsze miejsce na Roztoczu?

Oprócz Rynku Głównego, Zamość może poszczycić się jeszcze dwoma innymi rynkami. Na północ od ratusza znajduje się Rynek Solny. To na nim odbywał się handel w mieście. Dzisiaj znajdują się tutaj kawiarnie, restauracje i sklepiki. Z pewnością Twoją uwagę przykują także dwa pomniki – jeden przypominający kotwicę, a drugi krasnala. Ich symboliki nie zdradzimy, sprawdźcie to na miejscu, w Zamościu. 

Na południe od Rynku Głównego leży natomiast Rynek Wodny. Tu znajdują się kamienice, w których zamieszkiwali najbogatsi mieszkańcy Zamościa. Nazwa tego placu nawiązuje do faktu, iż znajdował się tuż przy murach miasta, za którymi rozciągały się tereny bagienne. Przy rynku wodnym stoi także kościół i klasztor klarysek z końca XVII wieku. Dzisiaj znajduje się tu szkoła muzyczna oraz sala koncertowa. Na środku rynku wodnego odnajdziesz natomiast fontannę. 

2. Kamienice Ormiańskie na Rynku Głównym

Kolorowe kamienice ormiańskie znajdujące się na północnej pierzei Rynku Głównego zdecydowanie zasługują na osobny punkt. Są zdecydowanie najpiękniejsze w całym Zamościu. Powstały w połowie XVII wieku. Wybudowane przez Ormian i zamieszkiwane przez nich. Stąd ich nazwa. Kamienice Ormiańskie okraszone są licznymi płaskorzeźbami, ornanentami, fryzami, a także attykami. Dzisiaj w ich wnętrzu znajduje się Muzeum Zamojskie, a także restauracje. 

3. Pałac Zamoyskich i pomnik Jana Zamoyskiego

W zachodniej części starego miasta znajduje się budynek, który jako pierwszy wzniesiono w mieście. To Pałac Zamoyskich. Zbudowany w latach 1579-86 stanowił siedzibę hetmana Jana Zamoyskiego. Niestety po wielu przebudowach i metamorfozach, jakie przeszedł nie prezentuje się aktualnie zbyt okazale. Dzisiaj mieści się w nim sąd rejonowy. Na skwerze przed pałacem zobaczyć można pomnik Jana Zamoyskiego. 

4. Katedra Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza w Zamościu

Obok Pałacu Zamoyskich znajduje się katedra. To najważniejszy kościół w całym mieście. Zbudowany jako jeden z pierwszych obiektów w mieście. Katedra w Zamościu wzorowana była na włoskich kościołach z Padwy. Co ciekawe jej wymiary (45×30 metrów) odpowiadały skali 1:15 wymiarom całego miasta. W zamojskiej katedrze znajduje się 9 kaplic bocznych. Natomiast w kryptach katedry, pochowani są ordynaci zamojscy. Przy katedrze w Zamościu znajduje się dzwonnica, na którą można wejść i oglądać z niej panoramę Zamościa. Przy katedrze znajduje się także muzeum.

5. Arsenał

Arsenał to budynek, znajdujący się na południe od Pałacu Zamoyskich. Pełnił on funkcję magazynu przeróżnych broni. Zobaczymy tu przeróżną broń palną, broń białą, czy armaty. Zwiedzając arsenał można poznać także historię zamojskiej twierdzy. Tuż obok arsenału znajduje się jedna z dawnych bram wjazdowych do miasta – Brama Szczebrzeszyńska. Zdradzimy, że tuż za nią znajduje się jeden z nielicznych w centrum bezpłatnych parkingów.

• Czytaj także: Zwierzyniec – co warto zobaczyć?

6. Twierdza Zamość

Jan Zamoyski budując miasto od samego początku założył, że będzie ono twierdzą. Stąd zostało ono otoczone wysokimi murami. Wybudowano bastiony i forty. Dodatkowo zostały one otoczone fosą, która w każdej chwili mogła być zalewana wodą. Do miasta można było wjechać jedną z 3 bram. Dzisiaj twierdza w Zamościu została pięknie odrestaurowana. Jej fragmenty są udostępnione do zwiedzania turystom. Warto ją zobaczyć od środka. W czasie zwiedzania można także dowiedzieć się nieco więcej o jej historii. Co ciekawe Zamość, dzięki swojej twierdzy mógł odpierać ataki wrogich armii. To twierdza spowodowała, że miasto w nienaruszonej formie istnieje do dzisiaj.

7. Kościół Franciszkanów pw. Zwiastowania NMP

Barokowy kościół franciszkanów na Starym Mieście to imponujących rozmiarów budowla. Został wzniesiony w 1685 roku, więc ponad 100 lat później niż założono miasto. Wówczas była to jedna z największych świątyń w Polsce. Nie miała ona jednak szczęścia w swojej historii. W XIX wieku zamieniono ją na potężny magazyn, później funkcjonowało w nim muzeum, a nawet… kino! Franciszkanie powrócili do niej dopiero w 1993 roku. Zaczęli odbudowę świątyni, która zakończyła się niedawno, bo dopiero w 2021 roku. Dzisiaj to przepiękny, przykład baroku. Jednak należy pamiętać, że mamy do czynienia z rekonstrukcją obiektu. 

8. Synagoga w Zamościu

Zamość, kiedy powstawał był zamieszkany przez wiele narodowości. Byli tu Polacy, Ormianie, a także Żydzi. Ci ostatni w swojej dzielnicy wybudowali piękną renesansową synagogę. W stanie praktycznie nienaruszonym funkcjonuje ona aż do dzisiaj. Wzniesiono ją w latach 1610-1620 na planie kwadratu. Później dopiero dobudowano babińce. Budynek synagogi zdobi przepiękna attyka.

9. Park Miejski w Zamościu

Pięknie zabudowany na terenach fortecznych park miejski może być miejscem, w którym znajdziecie wytchnienie po zwiedzaniu Starego Miasta. Park ma aż 11 hektarów powierzchni. Jest tu zielono, a przez to, że został zbudowany na terenach pofortecznych czasami trzeba powspinać się do góry. Ważnym elementem parku miejskiego w Zamościu jest Brama Lubelska. Wiąże się z nią pewna legenda. Podobno, gdy hetman Zamoyski pojmał w 1588 roku arcyksięcia Maksymiliana uwięził go w zamojskiej twierdzy. Kazał zamurować wówczas bramę i obiecał jeńcowi, że po nim już nigdy nikt nią nie przejdzie. Arcyksiąże Maksymilian wówczas pretendował do tronu króla Polski. 

Po drugiej stronie starego miasta znajdują się ciekawe kładki widokowe. Przechodzą one nad torami i budynkami fortecznymi. Można z nich dostrzec panoramę starego miasta.

10. Kawiarnie i restauracje Zamościa

Aby poczuć klimat Zamościa warto usiąść sobie w jednej z kawiarni, czy restauracji na Starym Mieście. Naszym zdaniem najlepszy klimat Zamościa oddają urokliwe arkady, które otaczają rynek główny. W okresie letnim rozstawione są przed nimi ogródki letnie. Jednak naszym zdaniem wcale nie szpecą one swoją obecnością rynku. Jak widać, nawet one są tu idealnie wpasowane! 

P.S. W Zamościu znajduje się także zoo. Nam nie udało się go jednak odwiedzić. 

Jeśli znalazłeś na naszym blogu poszukiwane przez Ciebie informacje, kolejną inspirację na wycieczkę, czy odpowiedź na nurtujące Ciebie pytanie, to będziemy niezwykle wdzięczni, gdy wrzucisz nam napiwek do naszej blogowej świnki skarbonki (kliknij w poniższy obrazek). Dziękujemy!!!