Nysa – atrakcje, co warto zobaczyć?

Nysa to wyjątkowe dla nas miasto leżące na południu Opolszczyzny. Dlaczego jest wyjątkowe? Bo tutaj od kilku lat mieszkamy, więc w końcu zdecydowaliśmy by napisać co nieco na jego temat. Nysa może poszczycić się bardzo ciekawą historią, która niestety nie była dla niej łaskawa. Z nią jest związanych wiele ciekawych zabytków. Podpowiemy, które z nich i w jaki sposób można zobaczyć. Wybierzemy się także nad pobliskie jezioro, skąd rozpościera się przepiękna panorama na sudeckie szczyty.

Nysa zwana jest potocznie Śląskim Rzymem. Skąd taki przydomek? Ma to związek z licznymi obiektami sakralnymi, jakie w XVII i XVIII wieku było wznoszonych na terenie miasta przez rezydujących w Nysie, biskupów wrocławskich. W architekturze Nysy odnaleźć można także jeszcze jeden obiekt, który bezpośrednio nawiązuje do włoskiej stolicy- to fontanna Trytona, która jest wierną kopią rzymskiej Fontanna del Tritone.

Krótka historia Nysy

Nie będziemy Was tu zanudzać historią Nysy. Pokażemy tylko najważniejsze wydarzenia, które pozwolą Wam zrozumieć istnienie i ważność niektórych zabytków. Nysa została założona w 1223 roku. Wtedy to w mieście istniał już kościół św. Jakuba, który został konsekrowany w 1198 r. Na początku XIV wieku Nysa została stolicą powstałego wówczas Księstwa Nyskiego. Pierwsze poważne zaburzenie w rozwoju miasta nastąpiło w XV wieku, kiedy to Nysę zaatakowały wojska husyckie. Odbudowa miasta nie trwała jednak zbyt długo.

W XVI wieku na stolicę swojego biskupstwa Nysę wybrali biskupi wrocławscy. Wówczas rozpoczął się największy rozwój w historii miasta. Otrzymało ono liczne przywileje, a przybyli biskupi rozpoczęli budowę wielu cennych zabytków, które możemy oglądać do dzisiaj. Do Nysy ściągnięci zostali także jezuici, których zadaniem było utworzenie w Nysie uczelni. Zabiegał o to Karol Habsburg, dla którego Nysa była bardzo ważnym miastem. Uczelnia nigdy nie powstała, jednak w 1624 r. rozpoczęło działalność kolegium jezuickie Carolinum, które jako szkoła funkcjonuje nieprzerwanie do dzisiaj.

Kolejną ważną datą w historii miasta był rok 1741. Wtedy to po wojnach śląskich miasto zostało włączone pod władanie Prus i stało się miastem-twierdzą. Powstały liczne obiekty forteczne, które musiały na początku XIX wieku “stawić” czoła wojskom Napoleona. W 1810 r. nastąpiła sekularyzacja dóbr kościelnych, w wyniku czego w Nysie władzę utracili biskupi wrocławscy. Rozwój miasta przez to nieco przygasł. W czasie I wojny światowej w tutejszych obiektach fortecznych funkcjonował obóz jeniecki. II wojna światowa była dla miasta tragiczna. W marcu 1945 roku, Nysa została zdobyta przez wojska radzieckie i znacząco zniszczona. Powojenne decyzje spowodowały, że miasto nie było odbudowywane, a pozostały materiał budowlany został przeznaczony na rekonstrukcję zniszczonej Warszawy.

Dzisiejszy widok Nysy jest właśnie efektem powojennych decyzji o odbudowie miasta. Poplątanie pięknych zabytków z PRL-owskimi blokami i najnowszymi próbami (bardziej lub mniej udanymi) rekonstruowania dawnej zabudowy. W najnowszej historii, miasto nawiedziła jeszcze jedna katastrofa, która mocno odcisnęła na nim piętno. Mowa o powodzi tysiąclecia w 1997 roku.

Nysa- co warto zobaczyć?

Nysa nie jest dużym miastem, dlatego większość opisanych poniżej miejsc można zobaczyć przemieszczając się po niej pieszo. Jednak jeśli będziecie chcieli dogłębnie zwiedzić Twierdzę Nysa, bądź bliżej zaprzyjaźnić się z Jeziorem Nyskim to będziecie zmuszeni do skorzystania z komunikacji miejskiej, bądź własnego transportu. Wszystkie opisane przez nas miejsca zostały zaznaczone na poniższej mapie, aby ułatwić Wam orientację.

Rynek w Nysie

Zwiedzanie Nysy rozpoczniemy od serca miasta, czyli jego rynku. Na jego środku stoi ratusz z wieżą, który został odbudowany po wojennej zawieruszy dopiero w 2009 roku. Na wieży ulokowano taras widokowy, który jest udostępniony dla turystów. Można się na niego dostać windą. Wstęp jest płatny, ale dla widoków, jakie się stąd rozpościerają, warto wysupłać te kilka złotych. Oprócz starówki, możemy dostrzec z niego również dalsze zabudowania miasta, a także nyskie jezioro i wznoszące się na horyzoncie szczyty Sudetów Wschodnich.

Tuż obok ratusza stoi najbardziej okazały budynek na rynku- to dawny Dom Wagi Miejskiej, a dzisiaj siedziba biblioteki miejskiej. To przepiękny renesansowy budynek wzniesiony w latach 1602-04. Niestety nie miał on szczęścia w swojej historii. Najpierw został zniszczony w czasie wojny napoleońskiej, co symbolizuje wbudowana w elewację kula armatnia, a następnie w 1945 roku został splądrowany i spalony przez wojska radzieckie. Pośpiesznie go odbudowując nigdy nie osiągniętego już takiego stanu, jak pierwotnie. Nie odtworzono licznych rzeźb, a także polichromii.

Naprzeciwko Domu Wagi Miejskiej zobaczyć możemy XIX-wieczne kamienice. Poza tym zabudowa rynku należy raczej do tych nowoczesnych. Zniszczone w działaniach wojennych kamienice zastąpiono PRL-owskimi blokami. Na środku rynku stoi natomiast nowoczesna galeria, której celem było odtworzenie przedwojennej zabudowy. Na płycie rynku znajduje się również fontanna multimedialna, na której w okresie letnim odbywają się pokazy multimedialno-muzyczne. Jest tu także pomnik Józefa Piłsudskiego, który został wzniesiony na 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości.

Kościół św. Jakuba i św. Agnieszki, tzw. Bazylika Mniejsza

To zdecydowanie najbardziej rozpoznawalny zabytek w mieście. Potężna bryła tego kościoła wraz z ogromnym dachem o powierzchni 4 tysięcy metrów kwadratowych jest widoczna z najdalszych jego zakątków. Co ciekawe dach bazyliki, jest niezwykle stromy i przez wielu uznawany za najbardziej nachylony dach w Europie. Początki tego kościoła sięgają XII wieku. W obecnym kształcie świątynia została wzniesiona w XV wieku. Kilkukrotnie uszkadzana w czasie wojen jakie nawiedzały Nysę i tym samym odbudowywana. Ostatnia wielka odbudowa kościoła nastąpiła latach 50. XX wieku.

Co warto zobaczyć w Bazylice? Oczywiście potężne sklepienie, które wsparte jest na 27-metrowych filarach. Co ciekawe, kubatura Bazyliki Mniejszej w Nysie, jest drugą pod względem wielkości w całej Polsce, jeśli chodzi o obiekty sakralne. Większa jest jedynie Bazylika Mariacka w Gdańsku. We wnętrzu kościoła św. Jakuba i Agnieszki w Nysie znajdują się również nagrobki biskupów wrocławskich.

Tuż obok kościoła stoi natomiast dzwonnica, której budowa nigdy nie została ukończona. W jej wnętrzu oprócz dzwonów znajduje się Skarbiec, w którym można oglądać bardzo bogatą kolekcję złotych wytworów nyskich złotników. Jest tutaj także serce Karola Habsburga- tego, który bardzo zabiegał o stworzenie w Nysie uniwersytetu.

Fontanna Trytona

Przy nyskim Rynku na skrzyżowaniu ulic Brackiej i Celnej znajduje się fontanna Trytona, która jest wiernym odzwierciedleniem rzymskiej fontanny del Trittone. M.in. z tego powodu Nysa zyskała przydomek Śląskiego Rzymu. Fontanna została zbudowana w 1701 roku, reprezentując tym samym styl baroku.

Studnia z 1686 roku

Po przeciwnej stronie rynku, co Fontanna Trytona znajduje się bogato rzeźbiona studnia. Uznawana jest za jeden z najpiękniejszych barokowych zabytków obrazujących sztukę kowalską w naszym kraju. Jej powstanie związane jest z tym, że w czasie wojny 30-letniej Szwedzi, którzy najechali na miasto, zatruli ujęcia wody pitnej. Po tej wojnie, rajcy miejscy, chcąc zabezpieczyć się przed takimi wydarzeniami w przyszłości postanowili zlecić obudowanie jednej ze studni szczelną kratą.

Wieża Ziębicka i Wrocławska

Nysa od czasów średniowiecznych była otoczona murami miejskimi. Wjazd do miasta był możliwy jedną z 4 wież: Bracką, Celną, Wrocławską lub Ziębicką. Do współczesnych czasów zachowały się tylko dwie ostatnie. Zostały one wzniesione w XIV wieku, przez co stanowią jedne z najstarszych zabytków miasta. Na wieży Wrocławskiej znajduje się punkt widokowy, który jest udostępniany turystom w sezonie wakacyjnym.

Kościół św. Piotra i Pawła

W pobliżu rynku (przy ul. Brackiej) znajduje się kościół św. Piotra i Pawła. Został on wzniesiony na początku XVIII wieku przez bożogrobców, którzy zbudowali tutaj także swój klasztor. Kościół charakteryzuje się bardzo bogatymi, barokowymi zdobieniami. 

Naprzeciwko wejścia do kościoła św. Piotra i Pawła znajduje się tablica upamiętniająca Konrada Blocha– laureata Nagrody Nobla z fizjologii i medycyny, który urodził się i spędził młodzieńcze lata w Nysie.

Rynek Solny

Po zwiedzeniu tego, co oferuje nam nyski rynek i jego najbliższa okolica przenieśmy się na Rynek Solny. To tutaj znajduje się słynne kolegium jezuickie Carolinum, które miało być uniwersytetem. Jednak tak się nigdy nie stało. Szkoła funkcjonuje w tym miejscu nieprzerwanie od 1624 roku. Jej absolwentami byli, m.in. Michał Korybut Wiśniowiecki (król Polski), Jakub Sobieski (syn Jana III Sobieskiego), czy wspomniany wcześniej Konrad Bloch. Jeśli tylko będziecie mieli okazję wejść do środka, to poproście o możliwość zobaczenia auli oraz biblioteki. Z pewnością wywrą one na Was ogromne wrażenie.

Tuż obok Carolinum znajduje się kościół pw. Wniebowzięcia NMP. Został on wzniesiony pod koniec XVII wieku, przez co reprezentuje bogaty styl barokowy. Warte uwagi są drewniane rzeźby, znajdujące się w zagłębieniach, na elewacji kościoła. 

Na Rynku Solnym swoją siedzibę ma również Zgromadzenie Sióstr Elżbietanek, które zostało w tym miejscu założone przez bł. Marię Luizę Merkert– nysankę, która w pełni oddała się służbie człowiekowi. Jej imię nosi, m.in. nyski szpital.

Pałac i Dwór Biskupi

Niedaleko Rynku Solnego znajduje się Pałac Biskupi. To tutaj przez wiele lat rezydowali biskupi wrocławscy. Dzisiaj w nim siedzibę ma Muzeum Powiatowe, w którym można zapoznać się z historią regionu. Obok Pałacu Biskupiego znajduje się także Dwór Biskupi. Aktualnie znajduje się w nim, m.in. hotel oraz dom spokojnej starości.

Inne kościoły w mieście

Jak wspomnieliśmy na początku, biskupi wrocławscy rezydujący w Nysie zbudowali w obrębie miasta wiele obiektów sakralnych. Dlatego spacerując jego ulicami możemy natrafić na wiele kościołów. Warto do nich zajrzeć, gdyż każdy z nich charakteryzuje się różnorodnym stylem architektonicznym i zachwyca zupełnie czymś innym. 

W centrum miasta znajduje się niewielki kościół pw. Zwiastowania NMP, którego początki sięgają 1372 roku. Przez to jest to jeden z najstarszych kościołów w mieście. Poza centrum warte uwagi są z pewnością: 

• pokapucyński zespół klasztorny z 1660 roku, wybudowany w, tzw. stylu toskańskim; 
• ewangelicki kościół św. Barbary z 1428 r. na Rynku Garncarskim; 
• kościół cmentarny na cmentarzu jerozolimskim, przy ulicy Mieczysława I z 1633 roku; 
• kościół św. Dominika z 1770 r.; 
• zespół klasztorny franciszkanów przy ulicy Alei Wojska Polskiego z początku XX wieku; 
• zespół klasztorny werbistów wraz z kościołem Matki Bożej Bolesnej z 1907 r.

Park miejski

Będąc w Nysie koniecznie należy także odwiedzić Park Miejski. Zbudowany na przełomie XIX i XX wieku w stylu angielskim zachęca do spacerów. Znajduje się w nim kilka stawów, a także jeden z obiektów nyskiej twierdzy- fort wodny. W nim natomiast znajduje się restauracja. Co ciekawe, po jego fosie w okresie letnim można pływać kajakiem. 

Pomiędzy parkiem miejskim, a nyskim rynkiem znajduje się Plac Paderewskiego. Znajduje się na nim tężnia solankowa, a w wakacje odbywają się na nim koncerty plenerowe.

Twierdza Nysa

Tak jak już na początku wspominaliśmy, Nysa w II połowie XVIII wieku stała się twierdzą. Rozpoczęto budowę licznych obiektów fortecznych. Powstały forty, bastiony, obwałowania. Nysa stała się jedną z największych twierdz na Śląsku. Dzisiaj twierdza to nie tylko miejsce, w którym można poznać fascynującą historię, ale i miejsce rekreacji dla mieszkańców i turystów.

Udostępnionych do zwiedzania jest kilka obiektów fortecznych. W centrum zwiedzać można odrestaurowany Bastion św. Jadwigi, w którym przygotowano multimedialną trasę turystyczną. Zwiedzając nyską twierdzę koniecznie należy się również wybrać na Fort Prusy. Można zwiedzać nie tylko jego wnętrza, ale i przejść się ścieżką pomiędzy jego obwałowaniami. Ścieżka od długości ponad 1,5 kilometra poprowadzona jest także przez Obwałowania Wysokie. Niedaleko nich dla turystów udostępniony jest także Fort II.

W pobliżu Obwałowań Wysokich znajduje się dawny cmentarz garnizonowy. Pochowanych jest na nim kilku ważnych generałów pruskich. Ciekawym nagrobkiem na cmentarzu jest ten poświęcony tragicznie zmarłym narzeczonym. Na nagrobnej płycie znajdują się ich przytulone płaskorzeźby. Więcej na temat Twierdzy Nysa możecie przeczytać we wpisie: TWIERDZA NYSA – ZWIEDZANIE I HISTORIA

Altana Eichendorffa

Na jednych z fortecznych obiektów, tzw. Obwałowaniach Jerozolimskich znajduje się altana poświęcona kolejnemu ważnemu mieszkańcowi Nysy- Josephowi von Eicehndorffowi. To niemiecki pisarz epoki romantyzmu, który ostatnie lata swojego życia spędził w Nysie, tutaj zmarł i został pochowany. Jego grób można zobaczyć na cmentarzu jerozolimskim. Altana Eichendorffa to świetny punkt widokowy na nyskie jezioro oraz wznoszące się na horyzoncie sudeckie szczyty.

Jezioro Nyskie

Jezioro Nyskie to sztuczny zbiornik retencyjny zbudowany w 1971 roku na rzece Nysa Kłodzka. Jest jedną z największych atrakcji miasta, zwłaszcza z punktu widzenia rekreacyjnego. W północno-wschodniej części jeziora znajdują się ośrodki rekreacyjne. Jest piaszczysta plaża, wypożyczalnie sprzętu wodnego, czy liczne punkty gastronomiczne. Południowa i zachodnia część zbiornika jest bardziej dzika, spokojna. Tutaj także swoje lęgowiska mają liczne ptaki, jak czaple, żurawie, mewy, rybitwy, czy cyraneczki, czajki, siewki. Jezioro Nyskie można dookoła objechać rowerem, a dokładny opis tej trasy znajdziecie pod linkiem: JEZIORO NYSKIE ROWEREM. 

Jeśli znalazłeś na naszym blogu poszukiwane przez Ciebie informacje, kolejną inspirację na wycieczkę, czy odpowiedź na nurtujące Ciebie pytanie, to będziemy niezwykle wdzięczni, gdy wrzucisz nam napiwek do naszej blogowej świnki skarbonki (kliknij w poniższy obrazek). Dziękujemy!!!