Ząbkowice Śląskie- atrakcje, plan zwiedzania, co zobaczyć?

Ząbkowice Śląskie do 1945 roku nazywały się Frankenstein. Tę nazwę zawdzięczały dwóm wsiom, z którymi sąsiadują: Przyłęku (Frankenbergu) i od Kozińca (Löwenstein). Miasto to może poszczycić się niezwykłą, wręcz mroczną historią. Czy na jej podstawie powstała jedna z najbardziej znanych europejskich powieści, w których główną rolę odegrał doktor Frankenstein? Oprócz zapoznania się z historią miasta warto także zobaczyć jego unikatowe zabytki. Do najciekawszych z pewnością należy Krzywa Wieża, której odchył od pionu wynosi aż 2,14 metra, co klasyfikuje ją pod tym względem na drugim miejscu w Europie, zaraz po wieży we włoskiej Pizie. Oprócz wieży, w Ząbkowicach Śląskich warto także zobaczyć ruiny renesansowego zamku, a także przepiękny ratusz. 

Godziny otwarcia poszczególnych obiektów w mieście, a także cennik biletów wstępu do nich znajdziesz TUTAJ

Ząbkowice Śląskie- krótka historia

Ząbkowice Śląskie powstały w XIII wieku. Wówczas to miały stanowić ważny punkt na skrzyżowaniu dwóch dróg handlowych. Jedna z nich łączyła Pragę z Wrocławiem, a druga Nysę ze Świdnicą. Oprócz tego, że dzięki swojemu położeniu miasto szybko się rozwijało, to niestety w jego okolicy często toczyły się także działania wojenne. Najbardziej dotkliwym dla Ząbkowic Śląskich konfliktem była wojna 30-letnia, która toczyła się w latach 1618-48. Wówczas to została zniszczona znaczna część miasta, w tym m.in. zamek, który już nigdy nie został od tamtego czasu odbudowany.

Kolejne ważne dla miasta wydarzenia miały miejsce w II połowie XIX wieku. Do Ząbkowic Śląski zaczęły wówczas dojeżdżać pociągi, a także powstawały zakłady przemysłowe. Historia jednak po raz kolejny nie oszczędziła miasta, które w 1858 roku dotknął pożar. Strawiony został wówczas ząbkowicki ratusz, a także częściowo słynna Krzywa Wieża, której groziła rozbiórka. Tak się jednak nie stało, a wieża została wówczas odbudowana. I i II wojna światowa na szczęście oszczędziły miasto, którego nazwa w 1945 roku zamieniła się z Frankenstein na Ząbkowice Śląskie. 

Co wspólnego mają Ząbkowice Śląskie z Frankensteinem? 

Oczywiście- nazwę! Jednak istnieje hipoteza, zgodnie z którą autorka słynnej powieści z doktorem Frankensteinem w roli głównej, Mary Shelley stworzyła ją właśnie na podstawie wydarzeń, jakie miały miejsce w Ząbkowicach Śląskich na początku XVII wieku. Wtedy to, w mieście rozwinęła się epidemia dżumy, która spowodowała śmierć aż ⅓ mieszkańców miasta, co przekładało się wówczas na ok. 2000 osób. Władze miasta postanowiły znaleźć winnych sprowadzenia na miasto tej strasznej choroby. W wyniku prowadzonego śledztwa, w 1606 roku w stan oskarżenia postawiono ośmiu miejscowych grabarzy. Dowodem na ich winę miało być znalezienie w domu jednego z grabarzy pojemników z tajemniczym proszkiem.

Eksperci prowadzący sprawę wykazali, że powstał on z ciał zmarłych na dżumę obywateli miasta. Grabarze owy proszek mieli umieszczać w różnych miejscach w mieście- nacierać nim klamki, rozsypywać w progach domu. W ten sposób chorobą zarażali się kolejni mieszkańcy. Grabarze nie tylko zarabiali na ich pochówku, ale i okradali ich mieszkania. W czasie prowadzonego śledztwa przyznali się oni także do kradzieży wyposażenia kościoła, podpisania paktu z diabłem, a także do rozcinania brzuchów zmarłych ciężarnych kobiet i zjadania serc nienarodzonych dzieci. Grabarzy za te poczynania skazano na karę śmierci. Niestety po jej wykonaniu, ku zdziwieniu władz miasta, epidemia nie opuściła miasta i doprowadziła do śmierci jeszcze ok. 1000 mieszkańców. 

Zobacz także: Twierdza Srebrna Góra

Owe wydarzenia na swoich łamach opisała jedna z niemieckich gazet. Artykuł ten prawdopodobnie przeczytała Mary Shelley, dlatego przypuszcza się, że ta historia z Ząbkowic Śląskich mogła stanowić podłoże do napisania przez nią bestselleru pt. “Frankenstein, czyli współczesny Prometeusz”.

Nawet jeśli tak się nie stało, a wydarzenia z Ząbkowic Śląskich nie miały nic wspólnego z powstaniem tego dzieła, to trzeba przyznać, że włodarze tego dolnośląskiego miasteczka dobrze wykorzystali ten zbieg okoliczności i pilnują, aby historia ta nie umknęła uwadze turystów. 

Laboratorium Frankensteina- Ząbkowice Śląskie

Zwiedzanie Ząbkowic Śląskich warto rozpocząć od Izby Pamiątek Regionalnych, która znajduje się w najstarszym mieszkalnym budynku miasta- pochodzącym z XVI wieku Dworze Rycerza Kauffunga. Tutaj, jeden z przewodników w interesujący sposób opowie nam krótką historię miasta. Oczywiście uraczy nas także mroczną opowieścią o ząbkowickich grabarzach i ich powiązaniu z Mary Shelley i stworzonym przez nią doktorem Frankensteinem. W piwnicy tego budynku stworzono natomiast Laboratorium Frankensteina. Możemy się w nim poczuć niczym na planie filmowym tego kinowego hitu. Jest strasznie, mroczno, ale o to przecież chodzi w historii Frankensteina.

W tym samym budynku tylko, że na dwóch jego ostatnich piętrach znajduje się izba pamiątek regionalnych związanych bezpośrednio z Ząbkowicami Śląskimi i jego mieszkańcami. Dojrzymy tu, m.in. stare artykuły gospodarstwa domowego, dawne wyposażenie domów, czy pokaźną kolekcję lamp naftowych. 

Ząbkowice Śląskie- Krzywa Wieża

Krzywa Wieża w Ząbkowicach Śląskich to zdecydowanie najbardziej rozpoznawalny obiekt w tym mieście. Jest ona odchylona od pionu o 2 metry i 14 centymetrów, co czyni ją drugą najbardziej “krzywą” budowlą w Europie (tuż za słynną wieżą we włoskiej Pizie). Jest ona prawdopodobnie pozostałością po XIII wiecznym niewielkim zamku, który stał w tym miejscu.

Dlaczego jest ona tak bardzo krzywa? Hipotez takiego stanu rzeczy jest kilka. Jedną z nich jest wpływ trzęsienia Ziemi z 1598 roku, w wyniku którego teren, na którym stoi wieża, osiadł. Druga hipoteza skrzywienia wieży wiąże się z obfitymi opadami deszczu, w wyniku których doszło do jej przechylenia. Ostatnia hipoteza, którą rozważają historycy to po prostu zbudowanie krzywej wieży celowo. Po co? Może, w celu ściągnięcia turystów do miasta? 

Krzywą Wieżę w Ząbkowicach Śląskich można zwiedzać z przewodnikiem. Trwa ono ok. 30 minut, a w jego trakcie poznajemy historię wieży, a także hipotezy dotyczące jej skrzywienia. Dowiadujemy się także, jakie funkcje pełniła wieża w przeszłości. Na sam koniec wychodzimy na taras widokowy ulokowany na same górze, skąd rozpościera się panorama na miasto, a także Góry Bardzkie i Sowie. 

P.S. Tuż obok Krzywej Wieży znajduje się bardzo przyjemna kawiarnia Cafe pod wieżą, w której można spróbować kawy z koglem-moglem!

Zobacz także: Chełmsko Śląskie

Ząbkowice Śląskie- Ruiny zamku

Historia ząbkowickiego zamku sięga początku XIV wieku. Wtedy to wzniesiono tu warownię, która miała strzec traktu handlowego przebiegającego przez miasto. Zamek został w 1467 roku oblężony przez mieszczan wrocławskich, a pod koniec XV stulecia splądrowany i spalony przez Węgrów. Na początku XVI wieku, nowy właściciel zamku Karol I Podiebrad postanowił go częściowo rozebrać i zbudować nową warownię w stylu renesansowym.

Prace budowlane trwały blisko 30 lat, ale tak naprawdę nigdy nie zostały ukończone. Zamek został wysadzony w powietrze w 1646 roku, tuż przed zakończeniem wojny 30-letniej. Jeszcze z początkiem XVIII-stulecia podejmowano próby jego odbudowy, jednak nigdy nie zostały one zrealizowane. Od tego czasu pozostał on ruiną, którą jest do dzisiaj. W 2021 roku na zamku prowadzone były prace zabezpieczające oraz renowacyjne. Dzięki nim aktualnie turyści mogą zwiedzać znacznie większą część tego obiektu. 

Zwiedzanie zamku trwa ok. 1,5 godziny. W jego trakcie zobaczymy zamkowy dziedziniec, odwiedzimy kilka zrekonstruowanych sal, a także wejdziemy na wieżę bastionową i do zamkowych podziemi. W trakcie zwiedzania oczywiście poznamy historię tej warowni. 

Zobacz także: Szwajcaria Lwówecka- opis szlaku

Ratusz i rynek w Ząbkowicach Śląskich

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków w mieście jest ratusz. Co ciekawe, obecny obiekt to 6. tego typu budowla w historii miasta. Wcześniejsze albo zostały zniszczone w czasie działań wojennych, albo strawił je pożar. Obecny ratusz został wzniesiony w 1864 roku. Jego charakterystycznym elementem jest 72-metrowa strzelista wieża. Ratusz jest bogato zdobiony z zachowaniem stylu neogotyckiego.

Oprócz ratusza, w rynku warte uwagi są także XIX- wieczne kamienice. 

Co jeszcze warto zobaczyć w Ząbkowicach Śląskich?

• kościół św. Anny: to najstarsza świątynia w mieście, która powstała już w XIII wieku. Znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Krzywej Wieży, z którą co ciekawe była połączona gankiem. Ganek prawdopodobnie rozebrano ze względu na postępujące odchylenie od pionu wieży. 

• cerkiew św. Jerzego z początku XIV wieku. Znajduje się ona przy ulicy Kłodzkiej. Niestety jej stan jest bardzo zły. W jej wnętrzu znajdują się oryginalne freski pochodzące z XIV wieku. Nam niestety nie udało się ich zobaczyć na własne oczy. 
• Park Sybiraków z zachowanymi murami miejskimi. Znajduje się kilkaset metrów na wschód od rynku.
• Słoneczny Park Wodny: dla naszej Tosi był on wyczekiwaną atrakcją podczas zwiedzania miasta, a dla nas relaksem po zapoznawaniu się z jego trudną historią. 

Co warto zobaczyć w okolicy Ząbkowic Śląskich?

Będąc w Ząbkowicach Śląskich koniecznie poświęć odrobinę czasu, aby wybrać się do pobliskiego Kamieńca Ząbkowickiego. Znajduje się w nim przepiękny pałac wybudowany przez Mariannę Orańską. W pobliżu Ząbkowic Śląskich znajdują się także złoża chryzoprazu zwanego „zielonym złotem”. Aby zobaczyć ten minerał należy udać się do kopalni w Szklarach.

Jeśli znalazłeś na naszym blogu poszukiwane przez Ciebie informacje, kolejną inspirację na wycieczkę, czy odpowiedź na nurtujące Ciebie pytanie, to będziemy niezwykle wdzięczni, gdy wrzucisz nam napiwek do naszej blogowej świnki skarbonki (kliknij w poniższy obrazek). Dziękujemy!!!